Таленты ад роднай зямлi

Пошук персаналiй		Геаграфiчны пошук


Імя на беларускай мове:		Адамовіч Алесь Міхайлавіч
Гады жыцця, месца нараджэння:		(03.09.1927, в. Канюхі, Копыльскі раён, Мінская вобласць – 26.01.1994, Масква, пахаваны ў пасёлку Глуша Бабруйскага раёна).
Творчая накіраванасць, тэматычны жанр:		Пісьменнік, крытык, літаратуразнаўца, кінадраматург, грамадскі дзеяч.
Звесткі аб званнях, узнагародах:		Узнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга, ордэнам "Знак Пашаны", ордэнам Айчыннай вайны II ступені, медалём "Партызану Айчыннай вайны" II ступені. Лаўрэат прэміі Міністэрства абароны СССР (1974) і Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1976) за "Хатынскую аповесць". Лаўрэат прэмій часопіса "Дружба народаў" (1972), "Залаты медаль імя А. А. Фадзеева" (1983) за "Блокадную книгу", "За гонар і мужнасць таленту" (1997; пасмяротна). Фільм на сцэнарый А. Адамовіча "Ідзі і глядзі" трапіў у спіс фільмаў тэлевізійнага шоу "50 фільмаў, якія неабходна паглядзець, перш чым памерці".

Дадатковая інфармацыя (націсніце для паказу/скрывання)

Імя на рускай мове:		Адамович Александр Михайлович
Псеўданімы:		Алесь Адамовіч
Творчасць:		Беларускі пісьменнік, крытык, літаратуразнаўца, кінадраматург. Літаратурную дзейнасць пачаў як крытык, літаратуразнаўца ў 1950 г., хаця яшчэ пад час вучобы ў аспірантуры пісаў асобныя старонкі свайго першага рамана. Глыбокі, таленавіты даследчык, якому належыць шмат абагульняльных навуковых прац па актуальных праблемах сучаснай савецкай літаратуры, аналізуе шляхі станаўлення беларускага рамана, развіццё сучаснай беларускай літаратуры ў кантэксце рускай і сусветнай літаратур, праблемы пісьменніцкага майстэрства, культуры творчасці. Апублікаваў пятнаццаць манаграфій, шмат літаратуразнаўчых і крытычных артыкулаў. А. Адамовіч – адзін з аўтараў "Гісторыі беларускай савецкай літатуры". Выступаў з лекцыямі і дакладамі перад насельніцтвам, неаднойчы – за мяжой на міжнародных навуковых з’ездах і канферэнцыях. Яго выступленні, лекцыі, даклады прасякнуты антываенным пафасам; гэтым пафасам насычаны і мастацкія, мастацка-дакументальныя творы. Талент Алеся Адамовіча надзвычай шматгранны. Ён – пісьменнік шырокага жанравага дыяпазону: ад апавядання і лірычнай аповесці да эпічнага рамана. Яго аналітычна-філасофская проза, найбольш ярка прадстаўленая "Хатынскай аповесцю" і "Карнікамі" з’яўляецца вяршыняй беларускай і савецкай ваеннай прозы. Ужо будучы прызнаным пісьменнікам, вучоным-літаратураведам, прафесарам універсітэта, ён кінуў усе свае літаратурныя клопаты і разам з Брылём і Калеснікам падаўся ў народ запісваць народнае веданне вайны, ратаваць ад забыцця трагічныя лесы хатынскіх вёсак. Некалькі год блукання па глухіх кутках Беларусі, сотні сустрэч і кіламетры магнітафонных стужак далі нацыянальнай літаратуры ўнікальны твор, своеасаблівую антыфашысцкую біблію, якая ўсчала новы жанр ваеннай дакументалістыкі, прадоўжаны затым "Блакаднай кнігай". Па сцэнары А. Адамовіча на кінастудыі "Беларусьфільм" у 1970 г. была знята кінадылогія "Партызаны". Па матывах "Хатынскай аповесці" ў Дзяржаўным рускім драматычным тэатры БССР у 1977 г. пастаўлена п’еса "Вяртанне ў Хатынь", па матывах кнігі "Я з вогненнай вёскі..." В. Дашук зняў дакументальны фільм "Суд памяці", кампазітар Л. Шлег напісала рэквіем "Памятайце", Новасібірскі тэатр драмы зрабіў інсцэніроўку. У 1985 г. кінарэжысёрам Э. Клімавым у сааўтарстве з А. Адамовічам знята мастацкая кінастужка "Ідзі і глядзі", у аснову якой пакладзена "Хатынская аповесць". Фільм атрымаў першую прэмію на Сусветным кінафестывалі ў Маскве (1985) і ўзнагароджаны залатым прызам, атрымаў сусветнае прызнанне, з поспехам дэманструецца на экранах многіх краін свету. Як ніхто з сучасных мастакоў слова, Алесь Адамовіч абвострана адчуваў маштаб ядзернай пагрозы чалавецтву і як ніхто з сучаснікаў гатовы без аніякага разліку, па першаму закліку сумлення кінуцца супраць пагрозы. Ці не сведчанне таго ягоны рашучы, грамадзянскі смелы ўдзел у ліквідацыі вынікаў Чарнобыльскай катастрофы, – учынак, які каштаваў Адамовічу немалых страт, затое засцярог тысячы людзей ад немінучай бяды. А. Адамовіч актыўна ўдзельнічаў у грамадскім жыцці. Быў членам Прэзідыума праўлення Саюза пісьменнікаў БССР, намеснікам старшыні па справах ЮНЕСКА пры Савеце Міністраў СССР, членам рэдкалегіі часопіса "Нёман", членам рэдсавета кінастудыі "Беларусьфільм". У 1982 г. як член дэлегацыі БССР удзельнічаў у рабоце 37-й сесіі Генеральнай асамблеі Арганізацыі Аб’яднаных Нацый у Нью-Ёрку. У складзе дэлегацый СП СССР неаднойчы выязджаў за мяжу для творчых сустрэч з замежнымі чытачамі. Пабываў у Югаславіі (1956), Італіі (1964), ГДР (1974, 1976), Польшчы (1977, 1983), Балгарыі (1979), ЧССР (1976, 1980), ФРГ (1978), Індыі, Малайзіі, Сінгапуры (1982), Нарвегіі (1986), Індыі (1986) і іншых краінах. Народны дэпутат СССР з 1989 г. Памёр 26 студзеня 1994 ад хваробы сэрца. Алесь Адамовіч нямала зрабіў для росквіту нацыянальнай навукі, літаратуры, усёй сучаснай гуманістычнай культуры. Яго проза і публіцыстыка, густа насычаныя думкамі і ідэямі, сёння актыўна пасцігаюцца чалавецтвам. Але ўвесь Адамовіч яшчэ як след не прачытаны, глыбіня ягоных ідэй яшчэ не спазнана.
Спіс асобна выдадзеных кніг і зборнікаў:		"Шлях да майстэрства: Станаўленне мастацкага стылю К. Чорнага" (Минск, 1958) "Культура творчасці" (Минск, 1959) "Вайна пад стрэхамі" (Минск, 1960) "Беларускі раман: Станаўленне жанру" (Минск, 1961) "Партизаны: Дилогия" (Минск, 1963) "Сыны ідуць у бой" (Минск, 1963) "Масштабнасць прозы" (Минск, 1972) "Хатынская повесть" (Москва, 1973) "Гарызонты беларускай прозы" (Москва, 1974) "Асия; Последний отпуск" (Минск, 1975) "Я из огненной деревни…" (Минск, 1975) "Здалёк і зблізку: (Беларуская проза на літаратурнай планеце" (Минск, 1976) "Кузьма Чорны: Урокі творчасці" (Минск, 1977) "Леў Талстой і беларуская літаратура" (Минск, 1978) "Літаратура, мы і час" (Минск, 1979) "Блокадная книга" (Москва, 1979) "Браму скарбаў сваю адчыняю…" (Минск, 1980) "О современной военной прозе" (Москва, 1981) "Каратели: Радость ножа, или Жизнеописания гипербореев" (Минск, 1981) "Вайна і вёска ў сучаснай літаратуры" (Минск, 1982) "Хатынская повесть; О войне и мире: Повесть, публицистика" (Москва, 1982) "Ничего важнее: Современные проблемы военной прозы" (Москва, 1985) "Выбери – жизнь: Литературная критика, публицистика" (Минск, 1986) "Моление о будущем: Рассказы, эссе" (Москва, 1987) "Додумывать до конца: Литература и тревоги века" (Москва, 1988) "Три повести" (Москва, 1988) "Отвоевались!" (Москва, 1990) "Мы – шасцідзесятнікі" (Москва, 1991) "Апакаліпсіс па графіку" (Минск, 1992) "Vixi (Я прожил). Повести, воспоминания, размышления" (Москва, 1994) "Прожито" (Москва, 2001) "Имя сей звезде Чернобыль" (Минск, 2006) "Хатынская повесть" (2010, Санкт-Петербург) "Каратели" (Санкт-Петербург, 2010) "Последняя пастораль" ( Москва, 2010) "Выбраныя творы" (Минск, 2012) "Блокадная книга" (Санкт-Петербург, 2013) Аудиокнига "Блокадная книга" (Москва, 2013) "Блокадная книга" (Москва, 2014) "Каратели: Радость ножа, или Жизнеописания гипербореев" (Минск, 2014) Аудиокнига "Каратели. Радость ножа, или Жизнеописания гипербореев" (Москва, 2014) "Блокадная книга" (Санкт-Петербург, 2014) "Каратели" (Санкт-Петербург, 2015) "Венера, або Як я быў прыгоннiкам" (Минск, 2015) "Блокадная книга. В 2 частях. Часть 2" (Москва, 2015) "Блокадная книга. В 2 частях. Часть 1" (Москва, 2015) "Блокадная книга" (Минск, 2015) "Война под крышами" (Минск, 2015) Аудиокнига "Каратели" (Минск, 2015) "Хатынская повесть" (санкт-Петербург, 2015) "Blokados knyga" (Литва, 2015) Аудиокнига "Я из огненной деревни" (Москва, 2015) "Каратели. Хатынская повесть" (сборник) (Харьков, 2016) "Блокадная книга" (Москва, 2016) "Блокадная книга" (Москва, 2017) "Каратели" (Москва, 2018) "Хатынская повесть" (Москва, 2018) "Хатынская повесть" (Москва, 2018) "Каратели" (Москва, 2018) "В партизанах" (Москва, 2018) "Блокадная книга" (Москва, 2019) "Блокадная книга" (Москва, 2019) "Блокадная книга" (Москва, 2019) "Хатынская повесть" (Ростов, 2020) "Блокадная книга" (Санкт-Петербург, 2020)
Звесткі пра публікацыі ў зборніках, перыядычных выданнях:		Аўтар літаратурна-крытычных артыкулаў у газетах "Литературное обозрение", "Литературная газета", часопісах "Знамя", "Дружба народов", "Новый мир", "Нёман"
Крыніцы інфармацыі:		Алесь Адамовіч = Алесь Адамович / [складальнік У. А. Бойка]. – Мінск : Беларусь, 1989. – 87 с. : іл. Альсовы, П. "Вайна можа забуртаваць усё чалавецтва" : [пра кнігу А. Адамовіча і Данііла Гараніна "Блакадная кніга"] / Павел Альсовы // Літаратура і мастацтва. — 2015. — 22 мая. — С. 10. Бачыла, А. Крыло неспакою : пошук, роздум, палеміка, успаміны / А. Бачыла. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1985. – С. 253–257. Брыль, Я. Трохі пра вечнае : артыкулы, лірычныя нататкі, эсэ / Я. Брыль. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1978. – С. 202–218. Бугаёў, Дз. Спавядальнае слова : літаратурная крытыка, успаміны / Дз. Бугаёў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2001. – С. 108–129. Гниломедова, О. В. Человек и природа в прозе К. Воннегута и А. Адамовича: поворот к антиутопии / О. В. Гниломедова // Веснік Брэсцкага ўніверсітэта. Серыя 3. — 2015. — № 2. — С. 11—15. Дранько-Майсюк, В. Алесь Адамовіч : чалавек, які вышэй за ўсё цаніў свабоду : [да 90-годдзя з дня нараджэння беларускага пісьменніка, ураджэнца в. Глушы Бабруйскага раёна] / Васіль Дранько-Майсюк // Літаратура і мастацтва. — 2017. — 15 верасня. — С. 5. Елистратава, М. Біяграфічны наратыў ў творчасці Алеся Адамовіча / Марына Елістратава // Полымя. — 2019. — № 5. — С. 105—111. Елістратава, М. Мадыфікацыя публіцыстычнага дыскурсу Алеся Адамовіча / Марына Елістратава // Роднае слова. — 2019. —№ 1. — С. 4—6. Зігуля, Н. Ад размоў — да справы : [аб стварэнні музея пісьменніка Алеся Адамовіча ў Глушы Бабрускага раёна] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2016. — 4 сакавіка. — С. 13 : фота. Зігуля, Н. Алесю Адамовічу — 90 : [газета працягвае публікацыю матэрыялаў у падтрымку адкрыцця ў пасёлку Глуша Бабруўскага раёна музея Алеся Адамовіча] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2017. — 2 верасня. — С. 6. Зігуля, Н. "Бацька быў у захапленні ад Высоцкага..." : [дачка Алеся Адамовіча Наталля сведчыць: яе бацьку і расійскага барда зблізіла тэма вайны] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2017. — 27 студзеня. — С. 13 : фота. Зігуля, Н. Глуша з відам на Адамовіча / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2019. — 13 лістапада. — С. 1, 3. Зігуля, Н. Глуша пачнецца з Адамовіча : [першы прыпынак пасёлка з боку Бабруйска ў будучым атрымае імя пісьменніка] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2018. — 10 мая. — С. 4. Зігуля, Н. Глуша прэзентавала прыпынак Адамовіча : [пра новае аблічча першага з боку Бабруйска прыпынку грамадскага транспарту у Глушы] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2018. — 10 кастрычніка. — С. 1, 7. Зігуля, Н. Дом з няпростым лёсам : [назіральны савет у Бабруйску вырашаў лёс музея пісьменніка Алеся Адамовіча ў Глушы Бабрускага раёна] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2018. — 18 студзеня. — С. 1, 13 : фота. Зігуля, Н. Дом каля "варшаўкі" : [пра жыццё і творчасць Алеся Адамовіча, беларускага пісьменніка, ураджэнца п. Глуша Бабруйскага раёна] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2016. — 26 студзеня. — С. 6 : фота. Зігуля, Н. Жывыя старонкі / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2019. — 16 студзеня. — С. 3. Зігуля, Н. З днём нараджэння, Алесь Міхайлавіч! : [трэцяга верасня ў Беларусі адзначылі памятную дату, прысвечаную Алесю Міхайлавічу Адамовічу, беларускаму пісьменніку, ўраджэнцу п. Глуша Бабруйскага раёна] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2018. — 6 верасня. — С. 1, 13 : фота. Зігуля, Н. Ён ніколі не крывіў душой : [90-год з дня нараджэння Алеся Адамовіча, беларускага пісьменніка, ураджэнца п. Глуша Бабруйскага раёна] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2016. — 3 жніўня. — С. 5 : фота. Зігуля, Н. И ажыўшая памяць загаворыць... : [у падтрымку стварэння музея пісьменніка Алеся Адамовіча "Вайна пад стрэхамі" ў п. Глуша Бабрускага раёна] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2016. — 26 мая. — С. 13 : фота. Зігуля, Н. Містычнае месца — Канюхі / Нэлі Зігуля // Звязда. - 2019. — 28 жніўня. — С. 1, 5. Зігуля, Н. Няпросты лёс : [у падтрымку адкрыцця музея Алеся Адамовіча ў п. Глуша Бабруйскага раёна] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2018. — 5 красавіка. — С. 1, 13. Зігуля, Н. Перачытваючы "вайну пад стрэхамі" : [аб стварэнні музея пісьменніка Алеся Адамовіча ў Глушы Бабрускага раёна] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2015. — 28 кастрычніка. — С. 4 : фота. Зігуля, Н. Постаць не раённага масштабу : [аб стварэнні музея пісьменніка Алеся Адамовіча ў Глушы Бабрускага раёна] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2016. — 15 снежня. — С. 15 : фота. Зігуля, Н. Праблема ў фінансах і адносінах : [у Магілёўскай вобласці абмеркавалі крокі стварэння музея Алеся Адамовіча ў Глушы] / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2017. — 22 ліпеня. — С. 3 : іл. Зігуля, Н. ...Прыпынак імя... : у Глушы ўшануюць Алеся Адамовіча / Нэлі Зігуля // Літаратура і мастацтва. — 2018. — 17 жніўня. — С. 1, 2. Зігуля, Н. Ці пісаў Адамовіч вершы? / Нэлі Зігуля // Звязда. — 2019. — 28 сакавіка. — С. 1, 13 : фота. Каваленка, В. Покліч жыцця : літаратурная крытыка / Віктар Каваленка. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1987. – С. 146–160. Кисляк, О. В деревню, в Глушу, к писателю : [о жизни в годы войны в Бобруйском р-не семьи писателя Алеся Адамовича] / Ольга Кисляк // Советская Белоруссия. — 2014. — 18 марта. — С. 12. Клімуць, Я. Памкненні ў будучыню : Алесь Адамовіч (1926—1994) / Яраслаў Клімуць // Брама : літаратурна-мастацкі альманах Магілёўскага абласнога аддзялення грамадскага аб’яднання "Саюз беларускіх пісьменнікаў" / рэд. рада. : Я. Клімуць і інш. — Мінск, 2015. — С. 190—198. Коробкова, Е. Не смейтесь над тем, кто кричит о пожаре : [об Алесе Адамовиче, писателе создавшем "Хатыньскую повесть" и "Блокадную книгу"] / Евгения Коробкова // Народная газета. — 2017. — 8 сентября. — (приложение Союзное Вече). — С. 12 : фото. Лук’яновіч, А. Малая радзіма вялікага пісьменніка: у Глушы адкрылі "Прыпынак Адамовіча" / Арцём Лук`яновіч // Вечерний Бобруйск. — 2018. — 10 октября. — С. 7. Молакава, В. Пайшлі і ўбачылі : [стужка Элема Клімава "Ідзі і глядзі" па сцэнарыю Алеся Адамовіча атрымала ўзнагароду 74-га Венецыянскага кінафестываля] / Вераніка Молакава // Культура. — 2017. — 16 верасня. — С. 6 : фота. Мяснікоў, А. Сто асоб беларускай гісторыі : гістарычныя партрэты / А. Мяснікоў. – 2-е выданне, дапрацаванае. – Мінск : Літаратура і мастацтва, 2009. – С. 309 – 312. На стрыжні часу : крытычныя артыкулы і рэцэнзіі / [складальнік Серафім Андраюк]. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1978. – С. 74–81. Палтаран, В. Чалавек на вятрах часу : публіцыстыка, літаратурная крытыка / В. Палтаран. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1989. – С. 242–247. Сапожков, Ю. Последняя пастораль // На просторе слова : критические статьи, эссе, диалоги. – Мн.,2008. – С.130-144. Сямёнава, А. У святой краіне выгнання : імпрэсіі, адлюстраванні / А. Сямёнава. – Мінск : Кнігазбор, 2011. – С. 339–352. Тычына, М.А. Ад антрапалагічнага крызісу" да "антрапалагічнага пераходу" // Чалавечае вымярэнне ў сучаснай беларускай літаратуры. – Мінск, 2010. – С. 37. Тычына, М. Акадэмічныя літаратуразнаўцы — ветэраны вайны : [М. Лынькоў, В. Барысенка, В. Івашын, Н. Пернік, Ю. Пшыркоў, І. Навуменка, А. Адамовіч] / Міхась Тычына // Веды. — 2015. — 6 апреля. — С. 6. Тычына, М. Алесь Адамовіч: жыццё як творчасць і творчасць як жыццё / Міхась Тычына // Полымя. — 2017. — № 9. — С. 125—150. Тычына, М. Калі не мы, дык хто ж? : [да 90-годдзя з дня нараджэння беларускага пісьменніка Алеся Адамовіча] / Міхась Тычына // Навука. — 2017. — 4 верасня. — С. 7 : фота. Тычына, М. Народ і вайна; аблічча Першай сусветнай вайны ў беларускай літаратуры / Тычына, М. А. // Першая сусветная вайна ў народнай памяці і мастацкім адлюстраванні : матэрыялы Міжнароднай навуковай канферэнцыі (Мінск, 7—8 кастрычніка 2014 г.) / [укладальнік С. Л. Гараніна ; навуковы рэдактар А. І. Лакотка]. — Мінск, 2014. — С. 39—46. Ускова, Т. Маці. Вуліца. Музей. Аптэка : [у пасёлку Глуша Бабруйскага раёна адбылося свята, прысвечанае 90-годдзю са дня нараджэння беларускага пісьменніка Алеся Адамовіча] / Таццяна Ускова // Сельская газета. — 2017. — 2 сентября. — С. 8 : фота. Фираго, Ю. С. Проблема коллективного героя в книге А. Адамовича, В. Колесника, Я. Брыля "Я из огненной деревни..." / Ю. С. Фираго // Вестник Полоцкого университета. — Серия А. — 2014. — № 10. — С. 55—58. Шатыренок, И На бессрочной передовой : [про Алеся Адамовича, белорусского писателя, уроженца п. Глуша Бобруйского района] / Ирина Шатыренок // Звязда. — 2016. — 10 снежня. — С. 13 : фота. Якавенка, Н. "Сарамлівасць формы" арыгінала і перакладаў "Хатынскай аповесці" Алеся Адамовіча / Наталля Якавенка // Роднае слова. — 2015. — № 11. — С. 18—21.