Таленты ад роднай зямлi

Пошук персаналiй		Геаграфiчны пошук


Імя на беларускай мове:		Дунін-Марцінкевіч Вінцэнт Іванавіч
Гады жыцця, месца нараджэння:		(04.02.1808, в. Панюшкавічы, Бабруйскі раён, Магілёўская вобласць — 29.12.1884, памёр у в. Люцынка, пахаваны в. Тупальшчына, Валожынскі раён, Мінская вобласць).
Творчая накіраванасць, тэматычны жанр:		Класік беларускай літаратуры, драматург, паэт, тэатральны і грамадскі дзеяч.
Звесткі аб званнях, узнагародах:

Дадатковая інфармацыя (націсніце для паказу/скрывання)

Імя на рускай мове:		Дунин-Марцинкевич Винцент Иванович
Псеўданімы:		Войт Навум, Навум Прыгаворка
Творчасць:		Вінцэнт Іванавіч Дунін-Марцінкевіч нарадзіўся ў былым фальварку Панюшкавiчы Бабруйскага раёна. У 1824 г. скончыў павятовае вучылiшча ў Бабруйску. Вучыўся ў Пецярбургскiм унiверсiтэце. З 1828 г. працаваў каморнiкам Мiнскага павятовага межавага суда, перакладчыкам каталiцкай духоўнай кансiсторыi. У 1840 г. пакiнуў службу, набыў маёнтак Люцынка каля Iвянца, дзе i пасялiўся. Лiтаратурную дзейнасць пачаў у 1840-я гады. Талент В. I. Дунiна-Марцiнкевiча быў рознабаковы: пiсаў на беларускай i польскай мовах драмы, вершаваныя аповесцi, апавяданнi, вершы. Пачаў з лiбрэта аперэт "Рэкруцкi яўрэйскi набор", "Спаборнiцтва музыкаў", "Чарадзейная вада", якiя не захавалiся. Першы друкаваны твор – камiчная опера "Сялянка" ("Iдылiя"). Пасля прэм’еры "Сялянкi" дзейнасць трупы была забаронена ўладальнiкамi, i да 1856 г. тэатр працаваў фактычна нелегальна. У 1850-я гады пiсьменнiк распрацаваў новыя жанравыя формы – вершаванае апавяданне i аповесць, баладу. Да iх лiку адносяцца: "Вечарнiцы", "Гапон", "Купала", "Шчароўскiя дажынкi", "Травiца брат-сястрыца" i "Былiцы, расказы Навума". У iх пiсьменнiк паэтызуе земляробчую працу, узвышае чалавека з народа, што сведчыць пра дэмакратызм яго эстэтычных поглядаў. Яго пяру належаць творы: "Благаславёная сям’я", "Славяне ХIХ стагоддзi" (напiсаны ў 1856 г.), "Халiмон на каранацыi" (1857), "Люцынка, альбо Шведы на Лiтве" (1861). У камедыi "Пiнская шляхта" (1866) выкрываў паразiтычную сутнасць царскага чыноўнiцтва, высмейваў каставую абмежаванасць шляхты. Сатырычная камедыя "Залёты" прысвечана праблеме парэформеннай вёскi. У 1859 г. Дунiн-Марцiнкевiч пераклаў на беларускую мову "Пана Тадэвуша" А. Мiцкевiча. Адметная роля В. I. Дунiна-Марцiнкевiча ў тым, што гэта першы прафесiйны беларускi пiсьменнiк, якi свядома прысвяцiў сваю творчасць беларускаму народу, назваўшы сябе "дударом беларускiм". Яго iмем названы Магiлёўскi абласны тэатр драмы i камедыi ў Бабруйску. У 1997 г. каля будынка тэатра ўстаноўлены бюст пiсьменнiка. У Бабруйскім касцёле і ў вёсцы Сычкава ёсць мемарыяльныя дошкі. У 2008 г. у Бабруйскім гарадскім парку культуры і адпачынку ўстаноўлены помнік-бюст В. Дуніну-Марцінкевічу.
Спіс асобна выдадзеных кніг і зборнікаў:		"Сялянка" ("Ідылія") (Вільня, 1846) "Гапон" (Мінск, 1855 ) "Вечарніцы і Апантаны" (Мінск, 1855) "Цікавішся? Прачытай!" (Мінск, 1856) "Дудар беларускі, або Усяго патроху" (Мінск, 1857) "Пан Тадэуш" (пераклад) (Вільня, 1859) "Люцынка, або Шведы на Літве" (Вільня, 1861) "Пінская шляхта" (Вільня, 1923) "Залёты" (Мінск, 1940) "Выбраныя творы" (Мінск, 1940) "Творы" (Мінск, 1945) "Пінская шляхта" (Мінск, 1968) "Творы" (Мінск, 1981) "З-над Іслачы, або Лекі на сон" (Мінск, 1984) "Творы" (Мінск, 1984) "Избранное" (Минск, 1991) "Выбраныя творы" (Мінск, 2001) "Драматычныя творы" (Мінск, 2006) "Апавяданні ў малюнках" (Мінск, 2008) «Пінская шляхта: П’есы» (Мінск, 2010) «Пінская шляхта: Выбраныя творы» (Мінск, 2015)
Звесткі пра публікацыі ў зборніках, перыядычных выданнях:
Крыніцы інфармацыі:		Беларуская літаратура ХІХ – пачатку ХХ ст. : хрэстаматыя крытычных матэрыялаў ; вуч. дапам. для студэнтаў ВНУ / С. Х. Александровіч, В. С. Александровіч. — Мінск, 1978. — С. 58—87. Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. Т. 6. — Мінск, 1998. — С. 260. Варонка, Г. Сяброўства вялікіх : [Станіслаў Манюшка і Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч] / Ганна Варонка // Літаратура і мастацтва. — 2019. — 12 ліпеня. — С. 15. Дзенісенка, А. Дудар беларускі, ці Бібліяграфічнае падарожжа Навума Прыгаворкі : [прыжыццёвыя выданні Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча] / Алена Дзенісенка // Літаратура і мастацтва. — 2019. — 13 верасня. — С. 5. Дрозд, Д. Шукаем нашчадкаў Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча / Дзмітрый Дрозд // Роднае слова. — 2023. — № 4. — С. 3—7. Гісторыя беларускага тэатра. — Мінск, 1983. — С. 259—284. Гісторыя беларускай драматургіі XIX — пачатак XX ст. — Мінск, 1985. — С. 23—63. Дранько-Майсюк, В. Уцякач ад пратакольнай праўды : 4 лютага споўнілася 210 гадоў з дня нараджэння В. Дуніна-Марцінкевіча / Васіль Дранько-Майсюк // Літаратура і мастацтва. — 2018. — 9 лютага ( № 6). — С. 5. Дрозд, З. Danse macable Станіслава Парчэўскага : Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч і Адам Міцкевіч / Зміцер Дрозд // Культура. — 2017. — 29 ліпеня ( № 30. ). — С. 15. Дрозд, З. Рэвельскі Монтэ-Крыста : сямейныя таямніцы Дуніна-Марцінкевіча / Зміцер Дрозд // Культура. — 2017. — 4 лют. (№ 5), 18 лют. (№ 7). — С. 15, 25 сак. (№ 12). — С. 15, 15 крас. (№ 15). — С. 14, 30 вер. (№ 34), 3 кастр. (№ 39), 7 кастр. (№ 40), 14 кастр. ( № 41). — С. 15. Дрозд, З. Цікавей за прыгодніцкі серыял. Сямейныя таямніцы В. Дуніна-Марцінкевіча / Зміцер Дрозд // Культура. — 2018. — 3 сакавіка (№ 9). — С. 14. Дрозд, З. Цяжар канчатковай вывучанасці : ці быў каталіцкі мітрапаліт Станіслаў Богуш–Сестранцэвіч дзядзькам Вінцэнту Дуніну–Марцінкевічу? / Зміцер Дрозд // Роднае слова. — 2017. — № 4. — С. 8–12. Казак, А. Дудар наш, беларускі : да 215-й гадавіны з дня нараджэння Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча / Аляксандр Казак // Бабруйскае жыццё. — 2022. — 9 лютага. — С. 4. Короткевич, В. Колосья под серпом твоим : роман. — Мінск, 1977. — С. 262—263. Максимова, О. Женился на 16-летний, обвинялся в фальсифиациях... : 8 фактов из жизни Винцента Дунина-Марцинкевича / Ольга Максимова // Вечерний Бобруйск. — 2022. — 2 февраля. — С. 6—7. Мальдзіс, А. Падарожжа ў ХІХ стагоддзе : з гісторыі беларускай літаратуры, мастацтва і культуры / А. Мальдзіс. — Мінск, 1969. — С. 122—123. Мяснікоў, А. Сто асоб беларускай гісторыі : гістарычныя партрэты / А. Мяснікоў. — Мінск, 2008. — С. 98—100. Овсепьян, И. «Ах, какой хороший человек!» : 4 февраля – 215 лет Винценту Дунину-Марцинкевичу / Ирина Овсепьян // СБ. Беларусь сегодня. — 2023. — 4 февраля. — С. 12—13. Памяць : гісторыка-дакументальная хроніка Бабруйска. — Мінск, 1995. — С. 187—193. Памяць : гісторыка-дакументальная хроніка Бабруйскага раёна. — Мінск, 1998. — С. 66—69. Пачынальнікі : з гісторыка-літаратурных матэрыялаў XIX ст. / уклад. Г. В. Кісялёў. — Мінск, 1977. — С. 21—28. Республика Беларусь : энциклопедия в 6 т. Т. 3. — Минск, 2006. — С. 469—470. Цвірка, К. Камяні тых сядзібаў : шляхі паэтаў ХІХ стагоддзя / К. Цвірка. — Мінск, 2004. — С. 233—240. Смолякова, О. "Ах, какой хороший человек!" : из биографии В. И. Дунина-Марцинкевича / Ольга Смолякова // Могилевские ведомости. — 2017. — 11 июля. — С. 7. Сохар, М. Здольнасць адлюстраваць жыццё : да стагоддзя Беларускага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы / Максім Сохар // Літаратура і мастацтва. — 2020. — 26 чэрвеня. — С. 13. Трефилов, С. Родителей невесты Дунин–Марцинкевич едва не зарезал бритвой : Самый авантюрный белорусский литературный классик / Сергей Трефилов // Комсомольская правда. — 2017. — 1–7 ноября (№ 206). — С. 10. Хаміцэвіч, А. Вобраз хаты ў паэзіі В. Дуніна–Марцінкевіча / Аляксандр Хаміцэвіч // Маладосць. — 2018. — № 1. — С. 117–120. Шпаковский, П. По следам Дунина-Марцинкевича / Петр Шпаковский // Рэспубліка. — 2018. — 13 лютага. — С. 3. Юрьева, А. "Марцінова гусь": традиции и современность Малой Люцинки / Анастасия Юрьева // Хозяин. — 2021. — № 6. — С. 3—6. Янушкевіч, Я. За архіўным парогам : бел. літаратура XIX-XX стагоддзяў у святле архіўных пошукаў / Я. Янушкевіч. — Мінск, 2002. — С. 4—6.