Таленты ад роднай зямлi

Пошук персаналiй		Геаграфiчны пошук


Імя на беларускай мове:		Бугаёў Дзмітрый Якаўлевіч
Гады жыцця, месца нараджэння:		(12.01.1929, в. Сычык, Крычаўскі раён, Магілёўская вобласць – 2017, пахаваны ў Минску).
Творчая накіраванасць, тэматычны жанр:		Крытык, літаратуразнаўца. Член СП СССР з 1961. Кандыдат філалагічных навук (1960), прафесар.
Звесткі аб званнях, узнагародах:		Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Я. Коласа (1984, за кнігу крытычных нарысаў "Талент і праца"), узнагароджаны Ганаровай граматай Вярхоўнага Савета БССР.

Дадатковая інфармацыя (націсніце для паказу/скрывання)

Імя на рускай мове:		Бугаёв Дмитрий Яковлевич
Псеўданімы:
Творчасць:		Нарадзіўся ў сялянскай сям’і на Крычаўшчыне. З 1945 да 1948 гг. вучыўся ў Магілёўскім педвучылішчы, потым на факультэце мовы і літаратуры Магілёўскага педінстытута, які скончыў у 1952 г. Яшчэ ў гады вучобы праявіў схільнасць да навукова-даследчай работы. Гэта і прывяло Дз. Бугаёва ў аспірантуру пры Мінскім педагагічным інстытуце, дзе ён займаўся ў 1952-1955 гг. Працаваў старшым выкладчыкам кафедры літаратуры Мазырскага педінстытута (1955-1959). У 1959-1964 гг. – навуковы супрацоўнік Інстытута літаратуры АН БССР. З 1964 г. – дацэнт, з 1987 г. – прафесар БДУ. Першая публікацыя Дз. Бугаёва з’явілася ў 1951 г. Як прафесійны крытык і літаратуразнавец выступае ў друку з 1957 г.: па праблемах сучаснага літаратурнага працэсу, мастацкага майстэрства, стыля. Адзін з аўтараў "Гісторыі беларускай савецкай літаратуры" (т. 1-2, 1965-1966). Першая яго кніга "Шчодрае сэрца пісьменніка" (1963) прысвечана пераважна даваеннай прозе Міхася Лынькова. Ужо ў гэтай працы аўтару удалося выявіць найбольш істотныя ідэйна-мастацкія асаблівасці арыгінальнага таленту выдатнага беларускага празаіка. Кола інтарэсаў даследчыка досыць шырокае. Яго пяру належаць манаграфіі пра Максіма Танка, Уладзіміра Дубоўку, Максіма Гарэцкага, Кандрата Крапіву, Івана Мележа, Васіля Быкава. У зборніку літаратурна-крытычных артыкулаў і рэцэнзій Дз. Бугаёва "Шматграннасць" прааналізавана творчасць Б. Мікуліча, В. Каваля, І. Шамякіна, Я. Брыля і інш. У кнізе "Талент і праца" змешчаны літаратурныя партрэты П. Галавача, П. Панчанкі, І. Навуменкі, артыкулы, прысвечаныя Я. Коласу і В. Быкаву, а таксама рэцэнзіі на асобныя творы іншых пісьменнікаў. Асэнсоўваючы літаратурныя з’явы пераважна ў сацыяльна-псіхалагічным плане, Дз. Бугаёў разам з тым імкнецца пранікнуць у творчую лабараторыю пісьменніка, вызначыць яго індывідуальна-творчае аблічча, раскрыць эстэтычнае багацце, жанрава-тэматычную і стылёвую шматграннасць беларускай савецкай літаратуры. Ён адзін з аўтараў 2-томнай "Гісторыі беларускай савецкай літаратуры" (1964, 1966) і "Гісторыі беларускай савецкай літаратуры" ў 2 частках (1981, 1982). Памёр Дзмітрый Якаўлевіч Бугаёў у снежні 2017 года. Пахаваны на Паўночных могілках Мінска.
Спіс асобна выдадзеных кніг і зборнікаў:		"Шчодрае сэрца пісьменніка": проза Міхася Лынькова даваеннага часу (Мінск, 1963) "Паэзія Максіма Танка" (Мінск, 1964) "Уладзімір Дубоўка" (Мінск, 1965) "Максім Гарэцкі" (Мінск, 1968) "Шматграннасць" (Мінск, 1970) "Зброяй сатыры, зброяй праўды" (Мінск, 1971) "Вернасць прызванню: творчая індывідуальнасць Івана Мележа" (Мінск, 1977) "Талент і праца" (Мінск, 1979) "Чалавечнасць": літаратурная крытыка (Мінск, 1984) "Васіль Быкаў": нарыс жыцця і творчасці (Мінск, 1987) "Арганічнасць таленту" (Мінск, 1989) "Праўда i мужнасць таленту": выбраннае: кнiга пра Васiля Быкава (Мінск,1995) "Спавядальнае слова" (Мінск, 2001) "Служэнне Беларусі": праблемныя артыкулы, літаратурныя партрэты, эсэ, успаміны (Мінск, 2003) "Максiм Гарэцкi" (Мінск, 2003) "Паэзiя Максiма Танка" (Мінск, 2003) "Зброяй сатыры, зброяй праўды" (Мінск, 2004)
Звесткі пра публікацыі ў зборніках, перыядычных выданнях:		Сааўтар калектыўных зборнікаў: "Гісторыя беларускай савецкай літаратуры": у 2 ч. Ч. 1 (Мінск, 1981). "Гісторыя беларускай савецкай літаратуры": у 2 ч. Ч. 2 (Мінск, 1982). "Беларуская літаратура: проза 20-х гадоў": хрэстаматыя (Мінск, 1996). "Беларуская літаратура": падручнік для 9 класаў сярэдняй школы (Мінск, 1997). "Вывучэнне творчасці Васіля Быкава ў школе" (Мінск, 2005). Аўтар літаратурна-крытычных артыкулаў у перыядычным друку: Бугаёў, Дз. "З даверам да чытача" / Дз. Бугаёў // Полымя. – 1990. – № 2. – С. 206–211. Бугаёў, Дз. З клопатам пра нашу будучыню / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 1995. – № 1. – С. 13. Бугаёў, Дз. Споведзь майстра / Дз. Бугаёў // Полымя. – 1995. – № 1. – С. 208. Бугаёў, Дз. "Ён жыў сумленна, без аглядкі" : слова пра Р. Семашкевіча / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 1995. – № 9. – С. 17. Бугаёў, Дз. Несуцяшальны дыягназ [новыя творы Васіля Быкава] / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 1995. – № 12. – С. 11–20. Бугаёў, Дз. Паўнакроўнасць жыцця / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 1996. – № 1. – С. 25–38. Бугаёў, Дз. Радасць і боль мастака / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 1996. – № 3. – С. 26. Бугаёў, Дз. Рэквіем Івана Чыгрыныва / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 1996. – № 10. – С. 10–24. Бугаёў, Дз. Трагедыя на зыходзе вайны / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 1997. – № 2. – С. 10–21. Бугаёў, Дз. Служэнне Беларусi : Развагi пра творчасць Янкi Брыля / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 1997. – № 8. – С. 9. Бугаев, Д. Поэт и время / Д. Бугаев // Нёман. – 1999. – № 1. – С. 233–248. Бугаёў, Дз. Дасягнутае і страчанае / Дз. Бугаёў // Полымя. – 1999. – № 1. – С. 219–251. Бугаёў, Дз. Шматзначная ёмiстасць апавядання / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 1999. – № 1. – С. 14–20. Бугаёў, Дз. Патэнцыял беларуса / Д. Бугаёў // Полымя. – 1999. – № 9. – С. 211–219. Бугаёў, Дз. Рамантычны рыцар чалавечнасцi / Дз. Бугаёў // Полымя. – 2000. – № 11. – С. 155. Бугаёў, Дз. "Матчына слова дапамагала мне..." // Полымя. – 2001. – № 8. – С. 206–231. Бугаёў, Дз. Пакутныя дарогi рамантыка // Полымя. – 2001. – № 11. – С. 181–211. Бугаёў, Дз. Яшчэ раз пра Мiколу Лобана / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 2001. – № 12. – С. 11. Бугаёў, Дз. Яшчэ раз пра Кандрата Крапiву / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 2003. – № 10. – С. 41. Бугаёў, Дз. Голас чалавечнасцi / Дз. Бугаёў // Полымя. – 2004. – № 3. – С. 196. Бугаёў, Дз. Вобраз мацi i ўвогуле жанчыны ў творах Васiля Быкава / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 2006. – № 1. – С. 17–20. Бугаёў, Дз. Беларускі дэтэктыў Людмілы Рублеўскай / Дз. Бугаёў // Полымя. – 2006. – № 7. – С. 207–212. Бугаёў, Дз. Вобраз Маці і ўвогуле жанчыны ў творах Івана Шамякіна / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 2007. – № 1. – С. 14–16. Бугаёў, Дз. Мастак, адкрыты свету / Дз. Бугаёў // Полымя. – 2007. – № 8. – С. 177–180. Бугаёў, Дз. Праўдалюбства сілкавала яго талент / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 2008. – № 4. – С. 20–22. Бугаёў, Дз. Шматмернасць паэтычнага свету Людмілы Рублеўскай / Дз. Бугаёў // Полымя. – 2008. – № 5. – С. 182–188. Бугаёў, Дз. Яго сэрца балела за ўсіх пакутнікаў / Дзмітрый. Бугаёў // Роднае слова. – 2008. – № 6. – C. 26–30. Бугаев, Д. Триумф и трагедия / Д. Бугаев // Нёман. – 2008. – № 11. – С. 145. Бугаёў, Дз. Мы працяглы час жылі ў адным доме / Дз. Бугаёў // Полымя. – 2009. – № 1. – С. 159. Бугаёў, Д. Проста і глыбока / Дзмітрый Бугаёў // ЛіМ. – 2009. – 3 красавіка. – С. 14. Бугаёў, Дз. Ён працаваў да апошніх дзён [творчасць Алега Антонавіча Лойкі] / Дз. Бугаёў // Полымя. – 2009. – № 11. – С. 171–180. Бугаёў, Дз. Чулая душа [Іван Гаўрылавіч Чыгрынаў – беларускі пісьменнік] / Дз. Бугаёў // ЛiМ. – 2010. – 6 студзеня. – С. 1. Бугаёў, Дз. Энцыклапедычны даведнік пра Васіля Быкава / Дз. Бугаёў // Полымя. – 2010. – № 5. – С. 156–163.
Крыніцы інфармацыі:		12 студзеня – 90 гадоў з дня нараджэння (1929–2017) Бугаёва Дзмітрыя Якаўлевіча, крытыка, літаратуразнаўца : [ураджэнца Крычаўскага раёна] // Новыя кнігі: па старонках беларускага друку. – 2018. – № 8. – С. 9. Ад самых каранёў: [пра нашага земляка, літаратурнага крытыка Дзмітрыя Якаўлевіча Бугаёва] // Кричевская жизнь. – 2013. – 31 жніўня. – С. 2. Аксёнаў, Л. Бацькоўскі край – Крычаўшчына / Л. Аксёнаў // Ленінскі клiч. – 2003. – 19 красавіка. – С. 2. Алейнік, Л. Талент і праца Дзмітрыя Бугаёва : [крытыка, літаратуразнаўцы, ураджэнца Крычаўскага раёна] / Лада Алейнік // Пясочны гадзіннік : літаратурна-крытычныя артыкулы, нарысы, рэцэнзіі, нататкі / Лада Алейнік. – Мінск, 2010. – С. 85–88. Александровіч, С. Рэпліка / С. Александровіч // Полымя. – 1965. – № 12. Андраюк, С. Вернасць прызванню / С. Андраюк // Андраюк С. Жыць чалавекам. – Мінск, 1983. – С. 239–250. Андраюк, С. Служэнне роднай літаратуры : [пра творчы і жыццёвы шлях крытыка, літаратуразнаўцы, ураджэнца Крычаўскага раёна Дзмітрыя Бугаёва] / Серафім Андраюк // Полымя. – 2014. – № 1. – С. 160–171. Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. Т. 3. – Мінск, 1996. – С. 304–305. Беларуская савецкая энцыклапедыя : у 12 т. Т. 2. – Мінск, 1970. – С. 440. Беларускія пісьменнікі: біябліяграфічны слоўнік : у 6 т. – Мінск, 1992. – Т. 1. – С. 370–373. Беларускія пісьменнікі (1917 – 1990) : даведнік. – Мінск, 1994. – С. 68. Бугаёў, Дз. Пра найбольшыя ўдачы ў маім літаратурным жыцці [наш зямляк, крытык і літаратуразнаўца, расказвае пра сябе] / Дз. Бугаёў // Роднае слова. – 2009. – № 1. – С. 12–15. Бугаёў Дзмітрый Якаўлевіч : [беларускі крытык, літаратуразнавец, ураджэнец в. Сычыкі Крычаўскага раёна] // Культура Беларусі : энцыклапедыя : у 6 т. Т. 2 / галоўны рэдактар Т. У. Бялова. – Мінск, 2010. – С. 99–100. Бугаев Дмитрий Яковлевич // Республика Беларусь : энциклопедия : в 6 т. Т. 2 / редактор Г. П. Пашков. – Мінск, 2006. – С. 542–543. Гальмакоў, Д. Шматгранна, удумліва / Д. Гальмакоў // ЛіМ. – 1972. – 13 кастрычніка. Герцовіч, Я. Без адчування сучаснасці [Дзмітрыю Бугаеву – 50] / Я. Герцовіч // Полымя. – 1962. – № 5. Дзмітрыю Бугаёву – 50 // ЛіМ. – 1979. – 12 студзеня. Дзмітрый Якаўлевіч Бугаёў // Веснік БДУ. Сер. 4. – 1999. – № 1. – С. 76. Дынікаў, С. Ад самых каранёў: [пра нашага земляка, вядомага літаратурнага крытыка Бугаёва Дзмітрыя Якаўлевіча] / С. Дынікаў // Кричевская жизнь. – 2013. – 24 жніўня. – С. 6. Жук, І. Вернасць прызванню : [Дзмітрыю Бугаёву – 85, літаратуразнаўцу, ураджэнцу Крычаўскага раёна] / Ігар Жук // Роднае слова. – 2014. – № 1. – С. 3–5. Зуева, Н. "Калі мы зноў не занядбаем выхаванне любасці да роднага слова..." : [на філалагічным факультэце БДУ зладзілі імпрэзу ў гонар 90-годдзя Дзмітрыя Бугаёва, ураджэнца Крычаўскага раёна] / Надзея Зуева // Краязнаўчая газета. – 2019. – № 10 (сакавік). – С. 5 : фота. Іофе, Э. Аўтар унікальных прац аб беларускіх пісьменніках : да 90-годдзя беларускага крытыка і літаратуразнаўцы Д. Я. Бугаёва / Эмануіл Іофе // Настаўніцкая газета. – 2019. – 12 студзеня. – С. 16. Каваленка, В. На шырокія далягляды / В. Каваленка // Полымя. – 1967. – № 4. Калядка, С. Крытэрыі мастацкасці паэтычнага твора ў даследаваннях Дзмітрыя Бугаёва : крытыка і літаратуразнаўства / Святлана Калядка // Полымя. – 2018. – № 2. – С. 149—159. Касач, А. Шлях даследчыка : [некралог Дзмітрыю Якаўлевічу Бугаёву] / Алена Касач // Літаратура і мастацтва. – 2018. – 5 студзеня. – С. 3. Кузьміч, Н. Глыбіні, або нататкі вучаніцы з нагоды юбілею настаўніка / Наталля Кузьміч // Маладосць. – 2009. – № 1. – С. 128–132. Лайкоў, Я. Метрыка літаратурная / Янка Лайкоў // Полымя. – 2009. – № 1. – С. 202. Лецка, Я. Пад знакам таленту і працы / Я. Лецка // ЛіМ. – 1982. – 8 кастрычніка. Марціновіч, А. З пазіцыі грамадзяніна / А. Марціновіч // Звязда. – 1984. – 14 ліпеня. Мушынскі, М. Беларуская крытыка і літаратуразнаўства : 40-я – першая палавіна 60-х гадоў / М. Мушынскі. – Мінск, 1985. – С. 270 – 272, 313 – 314. Няхай, М. Свет крытыка / М. Няхай // Полымя. – 1984. – № 9. Паўловіч, А. Зброяй крытычнага слова / А. Паўловіч // ЛіМ. – 1972. – 24 лістапада. Тычына, М. Вернасць прызванню / М. Тычына // Роднае слова. – 2004. – № 1. – С. 10. Тычына, М. З падзякаю жыццю і лёсу / М. Тычына // ЛiМ. – 2009. – 16 студзеня. – С. 15. Шпакава, Ю. Чалавек імгненных рэакцый : бескампраміснасць літаратуразнаўцы паводле Дзмітрыя Бугаёва / Юлія Шпакава // Літаратура і мастацтва. – 2019. – 7 сакавіка. – С. 5 : фота. Юрэвіч, У. Яго хлеб надзенны… / У. Юрэвіч // ЛіМ. – 1979. – 12 студзеня.