Таленты ад роднай зямлi

Пошук персаналiй		Геаграфiчны пошук


Імя на беларускай мове:		Гарэцкі Максім Іванавіч
Гады жыцця, месца нараджэння:		(18.02.1893, в. Малая Багацькаўка, Мсціслаўскі раён, Магілёўская вобласць – 10.02.1938).
Творчая накіраванасць, тэматычны жанр:		Пісьменнік, драматург, літаратуразнаўца, перакладчык, крытык, фалькларыст, лексікограф.
Звесткі аб званнях, узнагародах:

Дадатковая інфармацыя (націсніце для паказу/скрывання)

Імя на рускай мове:		Горецкий Максим Иванович
Псеўданімы:		Амстиславский; Беларус; Дед Кузьма; Дзед Кузьма; К
Творчасць:		Гарэцкі Максім Іванавіч пачаў друкаваўся з 1912 г. у газеце "Наша ніва", у якой 25 студзеня 1913 г. змясціў першае апавяданне "У лазні". Першы зборнік апавяданняў "Рунь" выйшаў у Вільні ў 1914 г. Аўтар драматызаванай аповесці "Антон" (1914 г., апублікавана ў 1919 г.). Пачатак дакументальнага жанра ў беларускай літаратуры 20 ст. паклала кніга дакументальна-мастацкіх запісаў "На імперыялістычнай вайне" (1915-1919 гг., апублікаваны ў 1926 г.), дзе М. Гарэцкі, надаўшы сваім асабістым уражанням ваеннага часу форму салдацкага дзённіка, з суровай і мужнай праўдзівасцю паказаў грабежніцкую сутнасць вайны. Антываенны характар маюць і апавяданні "Літоўскі хутарок", "Рускі" (1915), "Генерал" і "На этапе" (1916). Рэчаіснасць напярэдадні імперыялістычнай вайны адлюстравана ў аўтабіяграфічнай аповесці "Меланхолія" (пачатак 20-х гг.). Падзеі рэвалюцыі і грамадзянскай вайны паказаны ў аповесці "Дзве душы" (1919). На дакументальным і аўтабіяграфічным матэрыяле створаны раман "Камароўская хроніка" (1930–1932, 1937). М. Гарэцкі збіраў і вывучаў беларускі фальклор (зборнік "Народныя песні з мелодыямі", 1928 г., з А. Ягоравым). Аўтар "Гісторыі беларускае літаратуры" (Вільня, 1920 г.), "Хрэстаматыі беларускае літаратуры. 11 век – 1905 г." (Вільня, 1922 г.), шматлікіх літаратуразнаўчых і крытычных артыкулаў, слоўнікаў "Руска-беларускі слоўнік" (Смаленск, 1918 г.; 2-ое выд., Вільня, 1920 г.) і інш. На беларускую мову пераклаў асобныя працы У.І. Леніна, творы М. Горкага, А. Фадзеева, Ю. Лебядзінскага, У. Арсеньева. Кнігі М. Гарэцкага выдадзены на рускай, украінскай, літоўскай, латышскай, польскай, нямецкай мовах. У 1993 г. у в. Малая Багацькаўка створаны музей імя М. Гарэцкага, які ў пачатку 2011 г. быў передадзены са складу Дзяржаўнага музея гісторыі беларускай літаратуры і стаў філіялам раённага гісторыка-археалагічнага музея. У яго гонар у Горках названа бібліятэка, вуліца, устаноўлена мемарыяльная дошка. У Мінску, на вуліцы Рэвалюцыйнай, 2, устаноўлена памятная дошка і помнік у гонар Максіма Гарэцкага. У 1997 г. створаны Міжнародны фонд братоў Гарэцкіх. У 1993 г. да стагоддзя Максіма Гарэцкага беларуская пошта выпусціла ў абарачэнне паштовую марку.
Спіс асобна выдадзеных кніг і зборнікаў:		"Руска-беларускі слоўнік" (Смаленск, 1918) "Маскоўска-беларускі слоўнік" (Вільня, 1921) "Невялічкі Беларуска-маскоўскі слоўнік" (Вільня, 1921) "Практычны расійска-беларускі слоўнік" (Мінск, 1924) "Беларуска-расійскі слоўнічак. Белорусско-русский словарик" (Масква, 1925) "Гісторыя беларускай літаратуры" (Мінск, 1926) "Выступленне на ўрачыстым адкрыцці Акадэмічнай канферэнцыі" (Мінск, 1927) "Мастацкая проза сучасных маладнякоўцаў" (Мінск, 1928) "Віленскія камунары" (Мінск, 1965) "Выбраныя творы" (Мінск, 1973) "Красные розы" (Мінск, 1976) "Збор твораў" (Мінск, 1984) "На імперыялістычнай вайне" (Мінск, 1987) "Віленскія камунары" (Мінск, 1997) "Дзве душы" (Мінск, 1992) "Рунь" (Мінск, 1994) "Прысады жыцця" (Мінск, 2003) "Выбраныя творы" (Мінск, 2009)
Звесткі пра публікацыі ў зборніках, перыядычных выданнях:		Аўтар літаратурна-крытычных артыкулаў
Крыніцы інфармацыі:		Абабурка, М. В. Асаблівасці выкарыстання моўна-выяўленчых сродкаў у творах М. Гарэцкага / М. В. Абабурка. – Горкі, 1993. – С. 13–18. Абабурка, М. В. Да этналінгвістычнага аналізу твораў М. Гарэцкага / М. В. Абабурка. – Мінск, 1996. – С. 25–29. Абабурка, М. В. Развіццё мовы беларускай мастацкай літаратуры : [мова твораў М. Гарэцкага] / М. В. Абабурка. – Мінск, 1987. – С. 42–44. Абрамава, Я. Функцыі антрапонімаў у аповесці М. Гарэцкага "Дзве душы" / Я. Абрамава. – Мінск, 1997. – С. 232–235. Адамовіч, А. "Браму скарбаў сваіх адчыняю…" / А. Адамовіч // Адамовіч, А. Здалёк і зблізку. – Мінск, 1976. – С. 99–349. Атрашкевіч, В. І. Герой у полі "непрыдуманых эмоцый" : выкарыстанне аўтабіяграфічнага матэрыялу ў творчасці М. Гарэцкага / В. І. Атрашкевіч. – Мінск, 1984. – С. 66–135. Беларуская мова : энцыклапедыя. – Мінск, 1994. – С. 123–125. Беларускія пісьменнікі : біябібліяграфічны слоўнік : у 6 т. – Мінск, 1993. – Т. 2. – С. 148–155. Беларуская савецкая энцыклапедыя : у 12 т. – Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 1971. – Т. 3 – С. 374. Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. – Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 1997. – Т. 5. – С. 81. Бугаёў, Д. Максім Гарэцкі / Д. Бугаёў. – Мінск : Беларуская навука, 2003. – 237 с. Дасаева, Т. М. Летапіс жыцця і творчасці Максіма Гарэцкага / Т. М. Дасаева. – Мінск : Навука і тэхніка, 1993. – 87 с. Лужанін, М. Лёс пісьменніка і твора [М. Гарэцкі] / М. Лужанін. – Мінск, 1978. – С. 78–103. Максім і Гаўрыла Гарэцкія і іх грамадска-культурнае і навукова-творчае асяроддзе // XV Гарэцкія чытанні : Мінск, 7 чэрвеня 2007 г. – Мінск, 2008. – 115 с. Максим Иванович Горецкий (1893–1939) // Антология педагогической мысли Белорусской ССР. – Москва, 1986. – С. 346–354. Памяць : Мсціслаўскі раён. – Мінск : Полымя, 1999. – С. 522–523. Пісьменнікі Савецкай Беларусі : кароткі даведнік. – Мінск, 1981. – С. 86–87. Успаміны, артыкулы, дакументы. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1984. – 366 с. Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. – Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 1994. – Т. 2. – 537 с. Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі : у 5 т. – Мінск, 1985. – Т. 2. – С. 55–56.